Đạo văn là gì? Vi phạm thế nào bị quy là “đạo văn”?
- Mẹo
Đạo văn là gì?
Đạo văn là hành vi sử dụng từ ngữ, ý tưởng hoặc tác phẩm của người khác mà không có sự thừa nhận hoặc cho phép thích hợp và coi chúng là của mình.
Đại học Oxford đã đưa ra định nghĩa về đạo văn như sau: “Trình bày tác phẩm hoặc ý tưởng từ nguồn khác như là của riêng bạn, có hoặc không có sự đồng ý của tác giả, bằng cách đưa nó vào tác phẩm của bạn mà không có sự thừa nhận đầy đủ. Tất cả tài liệu đã xuất bản hay chưa xuất bản, dù ở dạng bản thảo, bản in hay dạng điện tử, đều được đề cập theo định nghĩa này, cũng như việc sử dụng tài liệu được tạo ra toàn bộ hoặc một phần thông qua việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (trừ khi việc sử dụng AI để đánh giá đã nhận được sự cho phép trước). Đạo văn cũng có thể bao gồm việc sử dụng lại tác phẩm của chính bạn mà không có trích dẫn. Theo quy định về thi cử, việc đạo văn do cố ý hoặc thiếu thận trọng là vi phạm kỷ luật.”
Đạo văn được coi là một vi phạm đạo đức, thiếu trung thực trong bối cảnh học thuật, nghề nghiệp và sáng tạo. Đạo văn sẽ làm suy yếu quyền và tài sản trí tuệ của người sáng tạo ban đầu cũng như tính toàn vẹn của tác phẩm được trình bày.
Tại sao phải tránh đạo văn bằng mọi giá?
Đạo văn là một hành động ăn cắp. Đây là một lỗi rất nặng trong lĩnh vực học thuật trên thế giới, mặc dù ở Việt Nam, hành vi đạo văn thường được cho qua hay lờ đi. Thói quen mượn văn người khác, nếu đem áp dụng ở nước ngoài, bạn sẽ phải chịu những hình phạt khá nghiêm khắc, thậm chí trở thành vết đen trong hồ sơ học tập của mình.
Hãy nhớ rằng hậu quả của đạo văn khi bị phát hiện sẽ rất lớn. Các cáo buộc đạo văn có thể khiến học sinh bị đình chỉ hoặc đuổi học. Hồ sơ học tập có tì vết về hành vi vi phạm đạo đức có thể khiến học sinh rất khó để vào đại học, bởi vì các trường học, cao đẳng luôn rất coi trọng vấn đề đạo văn. Hầu hết các cơ sở giáo dục đều có ủy ban liêm chính trong học thuật để giám sát sinh viên. Nhiều trường đình chỉ học sinh vì vi phạm lần đầu và trong trường hợp học sinh vi phạm thêm, hình phạt có thể là đuổi học.
Các loại đạo văn phổ biến
Đạo văn hoàn toàn
Kiểu đạo văn công khai này xảy ra khi một người gửi tác phẩm của người khác dưới tên riêng của họ. Trả tiền cho ai đó để viết một bài báo cho bạn, sau đó giao bài viết đó dưới tên của bạn, là một hành vi đạo văn hoàn toàn – cũng như ăn cắp hoặc “mượn” tác phẩm của ai đó và dùng nó như của bạn.
Một ví dụ về đạo văn hoàn toàn là bạn nộp một bài nghiên cứu cho lớp tiếng Anh mà chị gái của bạn đã viết và nộp cách đây 5 năm.
Đạo văn trực tiếp
Đạo văn trực tiếp cũng tương tự như đạo văn hoàn toàn ở chỗ công khai coi lời của người khác là của mình. Sự khác biệt giữa hai điều này là có bao nhiêu phần bài viết bị đạo nhái. Với việc đạo văn hoàn toàn, đó là toàn bộ bài viết. Với đạo văn trực tiếp, các phần hoặc một đoạn văn cụ thể được đưa vào mà không ghi nhận (hoặc thậm chí ghi nhận) tác giả.
Một ví dụ về đạo văn trực tiếp là bỏ một hoặc hai dòng trong tác phẩm gốc mà bạn trực tiếp đưa vào tác phẩm của mình mà không trích dẫn hoặc trích dẫn nguồn.
Đạo văn diễn giải
Đạo văn diễn giải là điều xảy ra khi một nhà văn sử dụng lại tác phẩm của người khác và thay đổi một vài từ hoặc cụm từ. Đó là một kiểu đạo văn phổ biến và nhiều sinh viên thậm chí không nhận ra đó là một hình thức đạo văn. Nhưng nếu bạn trình bày ý tưởng ban đầu của người khác trong bài viết của mình mà không ghi công họ, ngay cả khi bạn trình bày nó bằng lời của chính mình thì đó là đạo văn.
Tự đạo văn
Bạn có thể ngạc nhiên khi biết rằng bạn có thể đạo văn chính mình. Dù những suy nghĩ ban đầu là của bạn và bạn có thể sử dụng theo ý muốn. Nhưng trong một số trường hợp thì nó không được. Đây là một cảnh báo bạn cần để ý.
Giả sử bạn đã viết một bài luận về những ưu và nhược điểm của việc thay đổi luật phân vùng của thành phố hai năm trước và bây giờ bạn đang viết một bài nghiên cứu về việc việc áp dụng một số luật phân vùng đã tác động như thế nào đến các thành phố khác trong thập kỷ qua. Việc sử dụng lại nội dung từ bài luận của bạn trong bài nghiên cứu sẽ là một hành động tự đạo văn. Bạn hoàn toàn có thể sử dụng các nguồn giống nhau và nếu trích dẫn đúng cách thì bạn không phải lo lắng bị tố đạo văn.
Tự đạo văn có thể trở thành vấn đề nếu bạn viết một cách chuyên nghiệp. Khi bạn được giao nhiệm vụ viết cho khách hàng, khách hàng sẽ sở hữu tác phẩm đó. Việc sử dụng lại lời văn của chính bạn cho những khách hàng tiếp theo là tự đạo văn và có thể gây tổn hại đến danh tiếng nghề nghiệp của bạn cũng như khiến khách hàng của bạn bị đánh giá đạo nhái ý tưởng.
Đạo văn chắp vá
Đạo văn chắp vá đề cập đến những trường hợp tác phẩm đạo văn được đan xen với tác phẩm gốc của một tác giả. Kiểu đạo văn này có thể tinh vi và dễ bị bỏ sót, và nó có thể xảy ra cùng với đạo văn trực tiếp.
Một ví dụ về đạo văn chắp vá là lấy một mệnh đề từ một nguồn và đưa nó vào câu của chính bạn.
Đạo văn dựa trên nguồn
Đạo văn dựa trên nguồn có thể là một vấn đề khó hiểu. Với kiểu đạo văn này, người viết có thể trích dẫn nguồn một cách chính xác nhưng lại trình bày nguồn một cách sai lệch.
Ví dụ: người viết có thể tham khảo nguồn thứ cấp trong tác phẩm của họ nhưng chỉ ghi nhận nguồn chính mà nguồn thứ cấp đó được lấy ra. Các ví dụ khác bao gồm trích dẫn nguồn không chính xác và thậm chí bịa đặt nguồn.
Vô tình đạo văn
Vô tình đạo văn có lẽ là loại đạo văn phổ biến nhất vì nó xảy ra khi người viết không nhận ra rằng họ đang đạo văn tác phẩm của người khác. Đạo văn vô tình bao gồm những điều sau đây:
- Quên trích dẫn nguồn trong tác phẩm của bạn
- Không trích dẫn nguồn chính xác
- Không đặt dấu ngoặc kép xung quanh tài liệu được trích dẫn
Ngay cả việc vô tình đạo văn cũng có thể phải chịu hậu quả, chẳng hạn như không đạt yêu cầu bài tập.
Làm thế nào để du học sinh không mắc lỗi đạo văn?
Có nhiều cách để bạn không mắc vào lỗi đạo văn. Đầu tiên, bạn phải hiểu thế nào được xếp vào đạo văn, và làm thế nào để trích dẫn đúng quy chuẩn. Nhiều học sinh chỉ vì không biết cách trích dẫn, cũng vô tình bị coi là đạo văn.
Sau đó, bạn nên tìm hiểu thật kỹ về chủ đề mà bạn đang viết. Hiểu càng rõ thì bạn sẽ có xu hướng ít dùng từ ngữ hay cách hành văn của người khác hơn. Nếu như bạn chỉ tìm một nguồn thông tin duy nhất, bạn rất dễ rơi vào bẫy đạo văn. Nhưng nếu tham khảo từ nhiều nguồn đa dạng, bạn không chỉ mở rộng kiến thức của bạn mà còn giảm khả năng vô tình sao chép hoặc đạo văn.
Bạn nên xây dựng thói quen ghi lại thông tin thư mục về các xuất bản phẩm và các nguồn tài liệu, bao gồm tác giả, tiêu đề, số trang và địa chỉ trang web. Hãy luôn ghi lại danh sách thông tin của riêng mình thay vì dựa vào phần chú thích cuối trang của các tác giả khác mà bạn tham khảo. Nếu bạn trích dẫn trực tiếp, diễn giải hoặc tóm tắt ý tưởng của người khác, mượn ý tưởng hoặc sử dụng bảng, bản đồ, đồ thị dữ liệu, đưa ra các thông tin không phải kiến thức thường thức thì bạn phải trích nguồn.
Sau cùng, bạn cũng có thể tận dụng các công cụ chống đạo văn để kiểm tra xem bài viết của mình có vi phạm đạo văn hay không. Một số công cụ phổ biến có thể kể tới bạn có thể tham khảo ở phần dưới.
Các công cụ kiểm tra lỗi đạo văn
- Grammarly: https://www.grammarly.com/plagiarism-checker
- Quillbolt: https://quillbot.com/
- Paperpal: https://paperpal.com/
- Scribbr: https://www.scribbr.com/plagiarism-checker/
- DupliChecker: https://www.duplichecker.com/
- Check Plagiarism: https://www.check-plagiarism.com/
- Papersowl: https://papersowl.com/free-plagiarism-checker
- EasyBib: https://www.easybib.com/grammar-and-plagiarism/plagiarism-checker/
- Paper Rater: https://www.paperrater.com/plagiarism_checker
